در مورد خطرات و معایب رنگ مو اطلاعات زیادی در رسانه‌ها نقل می‌شود و برخی افراد کاملا مخالف و بعضی دیگر طرفدار سرسخت رنگ موها هستند. در این بین بخصوص رنگ‌های دائمی و شیمیایی بیشتر مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند و حواشی زیادی در مورد آن‌ها وجود دارد. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی خطرات و مضرات رنگ مو ها بپردازیم و با مواد مضر یا حساسیت‌زای مورد استفاده در تولید آن‌ها بیشتر آشنا شویم. در آخر متوجه خواهید شد که در انتخاب یک رنگ موی اصل یا استفاده از آن باید چه نکاتی رار مد نظر داشته باشید.

رنگ موها چه مضراتی دارند؟

وقتی صحبت از معایب رنگ مو یا خطراتی که برای سلامتی دارد می‌شود، منظور اصلی رنگ موهای شیمیایی یا سنتزی‌اند که عمدتا جزو رنگ‌های دائمی هستند. رنگ‌های موقت یا نیمه دائمی که در مقاله قبلی معرفی کردیم، قدرت نفوذ بالایی در پوست و مو نداشته و با یک یا چند بار شستشو با شامپوهای معمولی کاملا پاک می‌شوند.

محققان و متخصصان پوست و مو با انجام آزمایش‌ها و مطالعات مختلف به این نتیجه رسیده‌اند که مواد شیمیایی متعددی در فرمول رنگ موهای شیمیایی وجود دارد که می‌تواند مضرات بالقوه‌ای برای سلامتی پوست، مو و بدن ما داشته باشد. برخی از مضرات رنگ مو به سن پایین مصرف‌کنندگان رنگ مو، خصوصیات پوست و موی آن‌ها، بیش از حد رنگ کردن مو، استفاده از رنگ موهای تقلبی و غیرقابل اطمینان و باقی ماندن طولانی رنگ روی سر بستگی دارد.

اما برخی دیگر از معایب رنگ مو کاملا به ماهیت مواد شیمیایی بستگی دارند و یا حساسیت ناشی از مصرف آن‌ها به قدری بالاست که نمی‌توان از خطرناک بودن کاربرد آن‌ها در محصول صرف نظر کرد. در ادامه خطرات گفته شده را نام می‌بریم.

      

 

 

مضرات رنگ مو در ایجاد حساسیت و آلرژی

بدون شک در بین همه‌ی ما افرادی وجود دارند که به برخی از مواد طبیعی و شیمیایی آلرژی دارند. اما در رنگ‌های شیمیایی احتمال روبرو شدن با مواد حساسیت‌زا به مراتب بیشتر است. این آلرژی می‌تواند در مرتبه اول استفاده از رنگ مو و بلافاصله بروز کند یا اینکه در دفعه‌های دوم و سوم خود را نشان دهد. به همین دلیل است که توصیه می‌شود همیشه رنگ موها را قبل از استفاده، از نظر ایجاد حساسیت امتحان کنیم.

حساسیت‌زایی یکی از شایع‌ترین معایب رنگ مو است که باعث ایجاد تورم، قرمزی، سوزش و خارش در پوست صورت،  گوش‌ها، پشت گردن، چشم‌ها و بینی می‌شود. برخی افراد بعد از استفاده از یک رنگ مو، به دلیل آماس تماسی یا درماتیت تماسی یا درمان تاول و ریزش مو به پزشک مراجعه می‌کنند و این انکارشدنی نیست. افرادی که مبتلا به اگزما و پسوریازیس هستند، در استفاده از رنگ مو باید بسیار احتیاط کرده و با مشورت پزشک از رنگ موهای سالم و طبیعی استفاده کنند.

برخی افراد در اثر استفاده از این مواد شیمیایی به ضایعه پوستی راش دچار می‌شوند. علامت ظاهری این ضایعه شامل تاول، کهیر، خشکی، ترک خوردن و ورم پوست است. مشکلات تنفسی مانند آسم، سرفه، گلودرد و التهاب ریه هم از دیگر عوارض و مضرات رنگ مو است که می‌تواند برخی مصرف‌کنندگان رنگ موها را گرفتار کند.

معایب رنگ مو در خطر سرطان‌زایی

محققان سال‌ها پیش رنگ موهای دائمی را روی حیوانات آزمایش کرده و با مشاهده اختلالات کروموزومی بوجود آمده، به سرطان‌زا بودن این محصولات مشکوک شده‌اند. از طرفی، بررسی‌ها نشان داده افرادی که بطور مداوم و بیش از حد از رنگ موهای شیمیایی استفاده می‌کنند، بیشتر از بقیه در معرض خطر ایجاد تومور، سرطان پوست، سرطان لنفوم و سرطان مثانه قرار دارند.

مضرات رنگ مو در افزایش خطر ابتلا به سرطان، به خصوص برای آرایشگرها و استایلیست‌های مو که دائما و هر روز با این مواد سروکار دارند، اهمیت بیشتری دارد. پژوهشگران اعلام کرده‌اند که بیش از 9 بار تماس با رنگ موهای شیمیایی در سال، می‌تواند خطر ابتلا به این سرطان‌ها را افزایش دهد.

خطر برای خانم‌های باردار

اگرچه تحقیق خاصی بر روی این موضوع انجام نشده است، اما کاملا بدیهی است که مواد شیمیایی موجود در رنگ موها از طریق پوست سر جذب می‌شوند. به همین دلیل به خانم‌های باردار توصیه می‌شود که از رنگ موهای شیمیایی بخصوص در سه ماه اول بارداری استفاده نکنند. به خصوص در ماه‌های اول تشکیل جنین، معایب رنگ مو ناشی از مواد شیمیایی اهمیت بیشتری پیدا کرده و بیشتر سلامت نوزاد را تهدید می‌کند.

          

 

آسیب به ساختار موها

موهایی که با استفاده از رنگ موهای بی کیفیت رنگ شوند یا با هر رنگ موی دیگری بیش از حد رنگ شوند، بسیار آسیب می‌بینند. آسیب‌های متداول شامل خشکی، شکنندگی، کدرشدن، وزشدن و ایجاد موخوره هستند. مواد شیمیایی می‌توانند رطوبت مو را خارج کرده و به ساختار پروتئینی رشته‌های مو آسیب بزنند. از این موهای آسیب دیده اصطلاحا با نام سوخته شده نام برده می‌شود که در موارد شدید چاره‌ای به جز کوتاه کردن ساقه‌های آسیب دیده مو وجود ندارد. برای پیشگیری از این معایب رنگ مو که باعث ضعف و خرد شدن موها می‌شود، باید از رنگ کردن مکرر موها خودداری کرد.

 

چه موادی در فرمول یک رنگ مو مضر، حساسیت‌زا یا مشکوک است؟

یکی از شناخته شده‌ترین عوامل مضرات رنگ مو ماده‌ای به نام «پارافنیلن دی آمین» است که اختصارا به نام PPD شناخته می‌شود. این ماده از اولین و پرکاربردترین رنگ موهای شیمیایی اکسیدکننده در تاریخ است. «پی پی دی» در مجاورت مواد اکسیدکننده‌ یک ترکیب واسطه می‌سازد که به رنگدانه‌های طبیعی مو متصل شده و بدلیل اندازه بزرگش نمی‌تواند از راهی که به درون تارهای مو نفوذ کرده، خارج شود. به‌همین دلیل رنگ دائمی ایجاد می‌شود که در صورت استفاده از شامپوی مناسب، تا چندین ماه ماندگار است.

PPD دلیل اکثر حساسیت افراد به رنگ موهاست که خارش، تورم و قرمزی پوست و چشم را ایجاد می‌کند. برای آرایشگران که دائما با رنگ مو در تماس هستند، معایب رنگ مو اهمیت بیشتری داشته و خطرات جدی‌تری علیه سلامتی دارد. اختلالات خونی مانند سرطان خون، اختلالات تنفسی، نکروز ماهیچه و نارسایی کلیه از جمله‌ی این مشکلات هستند.

در برخی از رنگ‌ها به جای این ماده از استات سرب استفاده شده که می‌تواند باعث ضعیف شدن موها شده یا باوجود شستشو، روی پوست بماند و جذب پوست شود. اکسیدان‌ها و آمونیاک که اجزای همیشگی بسیاری از رنگ موهای دائمی هستند، در صورت تماس مکرر باعث بروز حساسیت یا سوختن و آسیب دیدن موها می‌شوند.

ماده‌ی شیمیایی دیگری به نام رزورسینول در رنگ موها هست که باعث اختلال در عملکرد غدد درون‌ریز شده و با برهم زدن تعادل طبیعی هورمون‌ها خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد. تولوئن هم یکی دیگر از این مواد است که با مشکلات کبد و کلیه، نقص‌های مادرزادی و سقط جنین مرتبط است.

به‌دلیل اهمیت تهدید سلامتی و مضرات رنگ مو که گفته شد، در طی دو دهه اخیر شرکت‌های سازنده رنگ مو سعی کرده‌اند از مواد شیمیایی کمتری در رنگ موهای خود استفاده کنند یا برخی از مواد پرخطر را کلا از فرمول محصولاتشان حذف کنند.

 

 

 

 

برندهای معتبر و بزرگ تولید کننده رنگ مو در دنیا چه رویکردی در این زمینه دارند؟

بعد از تحقیقات گسترده‌ای که روی مواد مضر یا معایب رنگ مو ها انجام شد، سازمان‌های نظارت کننده بر کار شرکت‌های سازنده محصولات مو، آن‌ها را موظف کردند که ترکیبات مورد استفاده در تولید رنگ موها را کاملا مشخص کنند. همچنین استفاده از برخی مواد شیمیایی در تعدادی از کشورها به خاطر مضرات آن‌ها ممنوع شده است.

سازمان‌هایی مانند اتحادیه اروپا و سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) محصولات مضر و حساسیت‌زایی را که در محصولات آرایشی–بهداشتی مانند رنگ موها ایمن و سالم نیستند، مشخص می‌کنند. اما با وجود اینکه نسبت به دو دهه‌ی پیش و رنگ موهای قدیمی استفاده از مواد شیمیایی مضر و حساسیت‌زا بسیار کاهش یافته، نمی‌توان گفت مضرات رنگ مو کاملا برطرف شده و محصولات کاملا بی خطر هستند.

بنابراین در حین استفاده از رنگ موها باید چندین نکته مهم را در نظر داشت که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم. یکی از مهم‌ترین آن‌ها این است که بطور دائم از رنگ موها استفاده نکنیم. همچنین بهتر است تا جایی که ممکن است از رنگ موهایی که با استفاده از مواد گیاهی و طبیعی تولید شده‌اند، استفاده کنیم که معایب رنگ مو شیمیایی را ندارند.

همچنین حتما از رنگ موهای اصل ایرانی و خارجی استفاده کنید و به رنگ موهای ارزان قیمتی که در بازار وجود داشته و نمونه‌ی تقلبی یا درجه دوی محصول اصلی هستند، به هیچ وجه اعتماد نکنید. چون مواد تشکیل دهنده این رنگ موها توسط مرکز و سازمان خاصی کنترل و بررسی نشده و وجود مضرات رنگ مو گفته شده در آن‌ها ممکن است. در آخر باید گفت افرادی که بعد از تست حساسیت متوجه می‌شوند که محصول پوست، چشم یا سیستم تنفسی آن‌ها را تحریک می‌کند یا در دوران بارداری و شیردهی هستند، تا حد ممکن بهتر است از رنگ‌های گیاهی شرکتی یا رنگ موهای گیاهی سنتی استفاده کنند.

 

 

از چه رنگ ‌موهایی استفاده کنیم؟

در هنگام تصمیم‌گیری برای خرید رنگ مو، گزینه‌های مختلف زیادی برای انتخاب وجود دارند. ما به چند معیار مهم برای پیدا کردن رنگ موی خوب و سالم اشاره می‌کنیم که امیدواریم برایتان مفید باشد.

معایب رنگ مو بیشتر به مواد سازنده آن بستگی دارد. در بین رنگ موهایی که در ویترین فروشگاه‌های آنلاین یا حضوری به چشم می‌خورند، بهتر است تا حد ممکن آنهایی را انتخاب کنید که رزورسین، آمونیاک و PPD نداشته باشند. همچنین به مواد نگهدارنده‌ای که در ساخت محصول از آن استفاده شده، دقت کنید. رنگ مویی که پارابن ندارد، قطعا گزینه‌ی مناسب‌تر و سالم‌تری برای استفاده خواهد بود.

برخی دیگر از رنگ‌ها حاوی ترکیباتی هستند که می‌توانند از آسیب دیدن تارهای مو بر اثر رنگ کردن و تماس با مواد قلیایی جایگزین آمونیاک یا اکسیدان، جلوگیری کنند. برای مثال، از عصاره‌های گیاهی، روغن‌های مفید تقویت کننده مو، پروکراتین و مواد ترمیم کننده دیگر در این رنگ موها استفاده می‌شود. این ترکیبات معایب رنگ مو را جبران کرده یا برطرف می‌کنند. بنابراین نه تنها محصول باعث خشک و شکننده شدن موها نمی‌شود، بلکه مو را لطیف، نرم و درخشان می‌کند.

علاوه‌بر مواد فوق، در تعدادی از رنگ موها از مواد تسکین دهنده و ضد حساسیت استفاده شده یا دست کم از موادی که احتمال ایجاد حساسیت را دارند، استفاده نشده است. اگر انتظار رنگ‌های فانتزی و رنگین کمانی را ندارید، طبیعتا انتخاب رنگ موهایی که از مواد طبیعی و گیاهی درست شده‌اند، گزینه‌ی بهتری برای شما خواهد بود و مضرات رنگ مو شیمیایی را ندارند.

 

    

 

چگونه معایب رنگ مو را به حداقل ممکن کاهش دهیم؟

در کنار دقت در انتخاب رنگ موی مناسب، باکیفیت و سالم، رعایت برخی اصول کمک می‌کند که کمتر در معرض خطرات ناشی از استفاده از رنگ مو قرار بگیرید.

1- در هنگام استفاده از رنگ مو، حتما از دستکش مخصوص استفاده کرده و با چرب کردن پوست پیشانی، اطراف گوش‌ها و گردن با وازلین، میزان تماس مواد رنگ مو با پوست را کاهش دهید.

2- هر رنگ مو را دقیقا مطابق با دستورالعمل قید شده روی بسته‌بندی استفاده کنید و آن را برای مدت زمان طولانی‌تر روی مو نگه ندارید. همچنین درصورتی که تخصص لازم را ندارید، از ترکیب رنگ‌های برندهای مختلف باهم خودداری کنید تا واکنش‌های شیمیایی ناخواسته انجام نشود.

3- برای جلوگیری از شایع‌ترین معایب رنگ مو قبل از استفاده از هرمحصول، حتما تست حساسیت را انجام دهید.

4- از رنگ کردن ابروها و مژه‌های خود با رنگ مو جدا خودداری کنید.

 

   

5- با در نظر گرفتن سرعت متوسط رشد مو که یک سانتیمتر در ماه است، تا قبل از هفته سوم یا چهارم بعد از رنگ‌آمیزی، رنگ اصلی در ریشه موها نمایان نمی‌شود. پس بطور معمول بین هر دوبار رنگ‌آمیزی در حدود 1 تا 2 ماه فاصله زمانی قائل شوید تا کمتر در معرض مضرات رنگ مو قرار بگیرید. همچنین اگر موهای خود را به تازگی رنگ کرده‌ اما از رنگ آن ناراضی هستید، به جای بلافاصله رنگ‌کردن دوباره، از رنگ‌های موقت یا نیمه دائمی استفاده کنید که کم خطرتر هستند.

6- بعد از رنگ کردن مو، از شامپو، نرم‌کننده و ماسک موهای مخصوص موهای رنگ‌شده استفاده کنید. اینکار باعث می‌شود رنگ مو ماندگاری بیشتری داشته باشد و بتوانید فاصله زمانی بین دوبار رنگ‌کردن مو را افزایش دهید. بنابراین از تهدید توسط خطرات و معایب رنگ مو نیز در امان می‌مانید.

7- در طول سال، کمتر از 8 بار از رنگ موهای دائمی استفاده کنید.